Tereny byłej Fabryki Nici ODRA w Nowej Soli — w trakcie rewitalizacji [19.04.2022]
Dawna Nowosolska Fabryka Nici ODRA, film z przejazdu rowerem po zrewitalizowanych terenach byłej fabryki w Nowej Soli - 19.04.2022 roku.
Zwirnfabrik J. D. Gruschwitz & Söhne, Gruschwitz Textilwerke, Fabryka Gruschwitza, Nadodrzańskie Zakłady Przemysłu Lniarskiego ODRA
Początki nowosolskiej fabryki datowane są na połowę XVIII. Powstała tu tkalnia braci morawskich produkowała płótno na worki do soli. W 1816 David Gruschwitz założył wytwórnię nici, która urosła do monumentalnych, jak na Nową Sól, rozmiarów. Był to jeden z największych zakładów włókienniczych w Europie. Fabryka była w rękach rodziny Gruschwitzów przez kolejne lata.
"Gruschwitz rozwinął w swoich zakładach wzorcową jak na tamte czasy opiekę socjalną. Nie tylko zorganizował pracowniczą kasę chorych, kasę pożyczkową, otworzył jadłodajnię, ale także budował mieszkania. Szereg takich domów pracowniczych z lat 80-tych XIX wieku stoi właśnie przy ulicy Wrocławskiej, naprzeciw fabryki." (źródło: polska-org.pl, "Nowosolska Fabryka Nici ODRA")
Podczas II Wojny Światowej fabryka pozostawała w rękach niemieckich, a na jej terenie powstał obóz pracy dla kobiet: Arbeitslager Neusalz / Oder (pol. Nowa Sól). Podobóz kobiecy- założony w lutym 1944, zlikwidowany l lutego 1945 r. Więźniarkami były Żydówki z Polski, Czech i Niemiec, które pracowały w fabryce nici Gruschwitz Textilwerke AG oraz w gospodarstwach rolnych (źródło: Alfred Siatecki, "Drugi klucz do bramy").
W roku 1945 zakład wszedł do administracji Polskiej Republiki Ludowej, a od lat 50-tych XX wieku produkował pod nazwą Nadodrzańskie Zakłady Przemysłu Lniarskiego "Odra". Fabryka stanowiła (obok nowosolskiego Dozametu) jeden z największych zakładów w Nowej Soli. Po transformacji ustrojowej zakład zaczął podupadać, aż w końcu uległ likwidacji.
Charakterystyczna wieża z zegarem, pełniąca jednocześnie funkcję wieży ciśnień zbudowana w 1926 roku została wyburzona w listopadzie 2019 roku, podobnie jak większość hal i zabytkowych budynków należących do skarbu państwa. Pomimo istniejących planów rewitalizacji w całości, ostatecznie zdecydowano (i pozyskano środki) się na wyburzenie budynków, a rewitalizacji poddane zostały tereny, które po nich pozostały oraz istniejące drogi i place. Wieżę zegarową odbudowano, zrewitalizowano zabytkowy Park Odry (dziś wyłożony kostką brukową) wraz z muszlą koncertową. W planie jest również przeniesienie Państwowej Szkoły Muzycznej do dawnej Willi Gruschwitza.
RE Odra — aktywizacja społeczna i gospodarcza terenów pofabrycznych w Nowej Soli.
W wieży ciśnień oraz na przylegającym jej terenie ma powstać sala kinowa, kino plenerowe oraz mural nawiązujący do historii tego miejsca.
Proponowane nazwy ulic, które znajdują się na terenie dawnej fabryki: Bawełniana, Przędzalnicza, Lniana, Syntetyczna, Włókniarek.
Warto zaznaczyć, że znaczna część budynków jest w rękach prywatnych, na terenie działają zakłady usługowe i handlowe.
19.04.2022, Nowa Sól
Konrad Gramont
"Po wielu miesiącach przygotowań startujemy z rewitalizacją dawnej Fabryki Nici „Odra”. Firma ZPB Kaczmarek Budownictwo sp. z o.o. z Zielonej Góry rozpoczęła przygotowania do realizacji tego ogromnego (wartego niemal 20 milionów złotych) i mega skomplikowanego zadania. W ramach zadania zostanie wykonane: remont i przebudowę dróg wewnętrznych niezbędnych do obsługi sfery gospodarczej i społecznej rewitalizowanego obszaru o łącznej długości ca. 1,1 km, odbudowa wieży na Centrum Aktywności Społecznej, Gospodarczej i Edukacyjnej, przebudowę zdewastowanej, pofabrycznej oraz budowę nowej infrastruktury technicznej, budowę oświetlenia, rewaloryzację Parku Odra o powierzchni ca. 1,9 ha i zagospodarowanie terenów zielonych wraz z budową muszli koncertowej na potrzeby organizacji koncertów przez Państwową Szkołę Muzyczną, budowę placu przy wieży pełniącego funkcję edukacyjną oraz kulturalno-rozrywkową o powierzchni ca. 3560 m2, budowę zaplecza parkingowego dla samochodów osobowych, skuterów i rowerów na potrzeby przedsiębiorców oraz korzystających z centrum aktywności o powierzchni ca. 3900 m2." (źródło: Facebook: Jacek Milewski Prezydent Miasta Nowa Sól, 17.02.2020 roku).